Δ ε λ τ ί ο   Τ ύ π ο υ

ΘΕΜΑ:   Η θέση της ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α.  για το Νομοσχέδιο για τα Μεταπτυχιακά.

Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας έδωσαν στη δημοσιότητα για διαβούλευση Σχέδιο Νόμου με τίτλο «ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ – Προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών και διδακτορικές σπουδές» (βλέπε [1]). Με το σχέδιο αυτό η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ συνεχίζει την τακτική που έχει υιοθετήσει, να αλλάξει τα πάντα στην Ανώτατη Εκπαίδευση προς το χειρότερο με τη μέθοδο της σαλαμοποίησης, δηλαδή της σποραδικής ψήφισης διατάξεων για μικρά, μεγάλα ή ακόμα και πολύ σημαντικά θέματα. Χωρίς ποτέ να έχει παρουσιάσει ένα συνολικό σχέδιο για τα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, αντιστρέφει βήμα – βήμα όλες τις ρυθμίσεις του πρόσφατου θεσμικού πλαισίου (Ν 4009/2011), αλλά και πολλές άλλες ρυθμίσεις, που επιτρέπουν στα Ιδρύματα να λειτουργούν με στοιχειώδη αποτελεσματικότητα. Επιπλέον, το κάνει αγνοώντας τον περίφημο Εθνικό Διάλογο για την Παιδεία, που διεξήγαγε με πάμπολλες ηχηρές διακηρύξεις και στα πλαίσια του οποίου δαπανήθηκαν άπειρες ώρες εργασίας από τα μέλη της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία και όσους κλήθηκαν να καταθέσουν τις απόψεις τους σε αυτήν. Είναι πλέον εμφανές αυτό που πολλοί κατήγγειλαν από την αρχή: Είναι όλα προαποφασισμένα, και ο διάλογος δεν είναι παρά ένα άλλοθι για να κάνουν οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αυτό που είχαν αποφασίσει εξ αρχής: Να ισοπεδώσουν τα πάντα, υποβαθμίζοντας την αξιολόγηση, καταργώντας την αριστεία, εισάγοντας άπειρη πρόσθετη γραφειοκρατία που έχει σκοπό τον έλεγχο των πάντων από μια συγκεκριμένη μειοψηφία και καταλύοντας, όσο τους παίρνει, την αυτοτέλεια των ΑΕΙ.

Το συγκεκριμένο Νομοσχέδιο:

• Καταργεί τη Σύγκλητο Ειδικής Σύνθεσης και τη Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης, και αναθέτει την αρμοδιότητα για τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών και για τις Διδακτορικές Σπουδές στη Σύγκλητο ή στη Συνέλευση του ΤΕΙ και στη Γενική Συνέλευση των αντίστοιχων Τμημάτων, όπου, όπως έχει ήδη ανακοινώσει, θα αυξηθεί σημαντικά η συμμετοχή των προπτυχιακών φοιτητών. Με άλλα λόγια, στη δημοκρατική και αντιπροσωπευτική, κατά την αντίληψη τους, λήψη των αποφάσεων για τα μεταπτυχιακά θα συμμετέχουν αποφασιστικά προπτυχιακοί φοιτητές!  
• Παράλληλα, για κρίσιμες αποφάσεις για τα μεταπτυχιακά, ορίζει αυξημένη πλειοψηφία των 2/3, με άλλα λόγια, μεταμορφώνει οργανωμένες μειοψηφίες σε πλειοψηφίες για να «μπλοκάρουν» όποιο μεταπτυχιακό πρόγραμμα δεν τους είναι αρεστό. Πλήρης κατάλυση των βασικών χαρακτηριστικών της δημοκρατίας! Μια  έννοια που συνεχώς επικαλούνται.
• Αναθέτει στη Σύγκλητο και στη Γενική Συνέλευση Τμήματος αρμοδιότητες, που εμπίπτουν στη «μικρο-διαχείριση» των ΠΜΣ και των Διδακτορικών Σπουδών, αντί να αναθέτει αυτές τις αρμοδιότητες στη Συντονιστική Επιτροπή και να αφήνει τη Σύγκλητο να χαράσσει τη στρατηγική για τα θέματα αυτά και τη Συνέλευση Τμήματος την αρμοδιότητα θεσμοθέτησης και αξιολόγησης των ΠΜΣ.
• Ενώ ορίζει λεπτομερειακά τις διαδικασίες θα ακολουθούνται για διάφορα θέματα, πουθενά δεν αναφέρεται στην αξιολόγηση των ΠΜΣ μέσω των οργάνων που είναι ήδη θεσμοθετημένα, δηλαδή την Ομάδα Εσωτερικής Αξιολόγησης (ΟΜΕΑ) του κάθε Τμήματος και τη Μονάδα Διασφάλισης της Ποιότητας (ΜΟΔΙΠ) του κάθε Πανεπιστημίου. Επιπλέον, μόνο σε ένα σημείο αναφέρει την ΑΔΙΠ: στη φάση δημιουργίας ενός νέου ΠΜΣ, όταν και απλώς της κοινοποιείται!
• Εισάγει διάφορες λεπτομερείς διαδικασίες εκθέσεων πεπραγμένων και δήθεν λογοδοσίας, που θυμίζουν γραφειοκρατίες παρελθουσών εποχών, πριν την εισαγωγή των σύγχρονων διαδικασιών αξιολόγησης, πιστοποίησης και αποτίμησης της αριστείας με τη χρήση της επιστήμης των υπολογιστών και του διαδικτύου (με το τελευταίο να αναφέρεται μόνο για την ανάρτηση λιστών ονομάτων διδασκόντων και ολοκληρωμένων μεταπτυχιακών εργασιών). 
• Μεταξύ των θεσμοθετούμενων γραφειοκρατικών διαδικασιών είναι και ο Σύμβουλος Σπουδών για κάθε μεταπτυχιακό φοιτητή που, όπως προκύπτει από τις αρμοδιότητες που του ανατίθενται, απλά θα εμπλέκεται και θα περιπλέκει αναιτίως το έργο των διδασκόντων, του Διευθυντή Σπουδών του ΠΜΣ και του επιβλέποντος της Μεταπτυχιακής Εργασίας. Επιπλέον, σε Τμήματα με μικρό αριθμό καθηγητών, οι ίδιοι άνθρωποι θα καλούνται να αναλάβουν πολλαπλούς ρόλους.
• Ορίζει ότι «ποσοστό τουλάχιστον 75% των διδασκόντων πρέπει να προέρχεται από το Τμήμα», περιορίζοντας τις ευκαιρίες να συμμετέχουν στα ΠΜΣ διδάσκοντες που μπορούν να μεταφέρουν στους φοιτητές την εμπειρία και τις γνώσεις τους, προερχόμενοι από άλλα Τμήματα, από Ερευνητικά Κέντρα ή και από τον ιδιωτικό τομέα, όπως γίνεται στο εξωτερικό, ενώ δεν ορίζει με ποια κριτήρια θα μετριέται το γραφειοκρατικό 75%: για παράδειγμα, το 75% των διδασκόντων μπορεί να καλύπτει το 25% των ωρών διδασκαλίας! 
• Η Κυβέρνηση παραδέχεται, εκ των πραγμάτων, την ανάγκη να υπάρχουν δίδακτρα στα ΠΜΣ, αλλά με Οργουελιανή μαεστρία τα μετονομάζει σε «Τέλη Εγγραφής», προφανώς για να συνεχίζει να κοροϊδεύει τους οπαδούς της εντός και εκτός Πανεπιστημίων ότι είναι συνεπής στη διακήρυξή της να καταργήσει τα δίδακτρα.
• Περιορίζει τα δίδακτρα στο «τριπλάσιο του εκάστοτε νομοθετικά οριζόμενου κατώτατου ακαθάριστου μηνιαίου μισθού», δηλαδή στα 1650€. Αμέσως μετά προβλέπει τη δυνατότητα πρόσθετων επιβαρύνσεων, «που δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 1/3 του τέλους εγγραφής», για συμμετοχή σε εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες. Με άλλα λόγια τα συνολικά δίδακτρα – «τέλη εγγραφής» –  θα είναι το πολύ 2200€!
• Αντιμετωπίζει όλους τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, έχοντες και μη έχοντες, με τον ίδιο τρόπο, ακόμα και όταν τα δίδακτρά τους καλύπτονται από τους εργοδότες τους ή με κρατικές υποτροφίες ελληνικές ή άλλων κρατών.
• Διατηρεί και ενισχύει τα γραφειοκρατικά εμπόδια για την αναγνώριση προπτυχιακών τίτλων σπουδών από άλλες χώρες, ώστε να καθίσταται αδύνατη η προσέλκυση αλλοδαπών φοιτητών στα ελληνικά ΑΕΙ ή η πρόσβαση σε αυτά των Ελλήνων, που απέκτησαν το πτυχίο τους σε ιδρύματα του εξωτερικού.   
• Με τους περιορισμούς που επιχειρεί να επιβάλει η κυβέρνηση, πολλά από τα υφιστάμενα μεταπτυχιακά που στήθηκαν με μεγάλη προσπάθεια, έχουν αξιολογηθεί από διεθνείς φορείς ή επιτροπές και χαίρουν υψηλής εκτίμησης, απλώς θα σταματήσουν τη λειτουργία τους. Ειδικά στην παρούσα συγκυρία, που

• σε κάποιες περιπτώσεις σημαντικό τμήμα των διδάκτρων των ΜΠΣ καλύπτουν πληθώρα προπτυχιακών και μεταπτυχιακών εκπαιδευτικών και ερευνητικών αναγκών των ΑΕΙ,
• η εμπειρία πολλών μεταπτυχιακών προγραμμάτων δείχνει ότι οι υποψήφιοι σε αυτά είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν πολύ υψηλότερα δίδακτρα από το πλαφόν που επιχειρεί να επιβάλει η κυβέρνηση, τα οποία αργότερα θα αποσβέσουν στην αγορά εργασίας,

θα έπρεπε να εισαχθεί συγκεκριμένο σοβαρό ποσοστό υποτροφιών σε κάθε ΜΠΣ με «τέλη εγγραφής», που θα παρέχονται με συνδυασμό κριτηρίων αριστείας και οικονομικής αδυναμίας, αντί του πρωτόγονου εξισωτισμού που επιχειρείται με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.

• Η αρμοδιότητα ορισμού ή μη διδάκτρων ύστερα από γνώμη του Κοσμήτορα της αντίστοιχης Σχολής, που σύμφωνα με τον νόμο 4009/2011 (Άρθρο 8, παρα.10) είχε το Συμβούλιο Ιδρύματος, άρρητα καταργείται.
• Καταλύοντας ανερυθρίαστα την  αυτοτέλεια των ΑΕΙ, δίνει στον Υπουργό Παιδείας το δικαίωμα αναπομπής της σχετικής απόφασης μέσα σε 60 μέρες, χωρίς όμως να αναφέρει με ποια κριτήρια θα ενεργεί ο Υπουργός. Αφού ο εκάστοτε Υπουργός και το Υπουργείο Παιδείας δεν έχουν εκ προοιμίου τις αναγκαίες εκπαιδευτικές, ερευνητικές ή γενικότερες ακαδημαϊκές γνώσεις, είναι σχεδόν βέβαιο ότι το κριτήριο που θα επικρατήσει θα είναι το γνωστό … ρουσφέτι.
• Η  Κυβέρνηση αποδέχεται ότι οι διδάσκοντες στα ΠΜΣ θα μπορούν να αμείβονται για το έργο αυτό, θέτοντας και πάλι διάφορους περιορισμούς, όπως την εξαίρεση της αμοιβής για συμμετοχή σε ένα μεταπτυχιακό, ορίζοντας μια παρακράτηση υπέρ του ΕΛΚΕ σε αμοιβές που θα δίνει ο ίδιος ο ΕΛΚΕ και περιορίζοντας τις πρόσθετες αποδοχές στο 20% των ακαθάριστων αποδοχών της βαθμίδας. Προστίθεται έτσι άλλο ένα «πλαφόν» αποδοχών, επιπλέον των δύο ήδη υπαρχόντων. Με δεδομένα τα σημερινά επίπεδα αποδοχών των καθηγητών και τις δυσοίωνες προοπτικές περαιτέρω μείωσής τους στο άμεσο μέλλον μέσω του «εξορθολογισμού» των ειδικών μισθολογίων η κυβέρνηση, αντί να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας και να επαναφέρει τις αποδοχές τους στα επίπεδα του 2012, αντί να θεσμοθετήσει την ουσιαστική χρηματοδότηση  των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων, τη συμμετοχή τους σε συνέδρια και άλλες μορφές ενίσχυσης του ακαδημαϊκού τους έργου, όπως κάνουν όλες οι άλλες χώρες με σοβαρές κυβερνήσεις, προσπαθεί για άλλη μια φορά να δημιουργήσει συνθήκες κοινωνικού αυτοματισμού.
• Όσον αφορά τα διδακτορικά, ουσιαστικά αναδιατυπώνει τις ισχύουσες διατάξεις, με εξαίρεση δυο σημεία:
  • Υποχρεώνει όλα τα Τμήματα να βαθμολογούν (Άριστα, Λίαν Καλώς, Καλώς) τις διδακτορικές διατριβές, ενώ η σύγχρονη τάση στο εξωτερικό, που ήδη εφαρμόζουν πολλά Τμήματα είναι να απονέμεται ο τίτλος του διδάκτορα χωρίς βαθμό, δηλαδή στη λογική pass/fail: Ο υποψήφιος είτε πληροί τις προϋποθέσεις απονομής του τίτλου –χωρίς διαβαθμίσεις– είτε όχι. Άλλωστε, η εμπειρία της βαθμολόγησης των διδακτορικών κατά το παρελθόν ήταν σχεδόν διακοσμητική, αφού στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων ο απονεμόμενος βαθμός ήταν «Άριστα».
  • Αυξάνει, αντί να καταργήσει το όριο των πέντε διδακτορικών διατριβών ανά επιβλέποντα του Ν. 2685/2008 σε δέκα, εγείροντας ερωτηματικά για τα κριτήρια ορισμού του «πλαφόν» που θυμίζουν το παιχνίδι της κολοκυθιάς, ενώ η επικρατούσα πρακτική στο εξωτερικό είναι να εξαρτάται το όριο από τον κλάδο της επιστήμης στο οποίο εμπίπτει η διατριβή και κυρίως στα πραγματικά δεδομένα αξιολόγησης των επιβλεπόντων και των ακαδημαϊκών τους μονάδων.
• Όταν στην Ευρώπη εντείνεται η προσοχή και ο διάλογος για τις διδακτορικές σπουδές, όταν όλες οι άλλες χώρες εξετάζουν την πρόοδο που έχουν κάνει σε σχέση με τις αρχές και τις οδηγίες της Συνόδου του Salzburg για τις διδακτορικές σπουδές (βλέπε [2]) και αναζητούν τους καλύτερους τρόπους για να ολοκληρώσουν την υλοποίησή τους, η κυβέρνηση –που προφανώς αγνοεί και την ύπαρξη ακόμα των αρχών του Salzburg- νομοθετεί τη δυνατότητα απονομής του διδακτορικού τίτλου μετ’ επαίνου, λες και όλα τα άλλα ζητήματα τα σχετικά με τις διδακτορικές σπουδές είναι ήδη λυμένα στην Ελλάδα. 

Εμείς πιστεύουμε ότι η αυτοτέλεια των ΑΕΙ όσον αφορά σε αποφάσεις ίδρυσης και λειτουργίας ΠΜΣ και διδακτορικών σπουδών όχι μόνο πρέπει να διατηρηθεί, αλλά και να ενισχυθεί. Η ίδρυση Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στο κάθε Πανεπιστήμιο να οργανώσει αυτόνομα και με ορθολογικό τρόπο υψηλού ακαδημαϊκού επιπέδου μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές και ταυτόχρονα να καθορίζει το ίδιο το Πανεπιστήμιο, με τον Οργανισμό και τους Εσωτερικούς Κανονισμούς του, τα σχετικά οικονομικά και διοικητικά θέματα, π.χ. δίδακτρα, αμοιβές διδασκόντων, υποτροφίες για τους φοιτητές, προσέλκυση χορηγιών/προγραμμάτων, δημιουργία ξενόγλωσσων προγραμμάτων, συνεργασίες με άλλα ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων ιδρυμάτων του εξωτερικού κ.λπ.Πολύ δε περισσότερο, στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδιασμού του, να χαράζει και να αναπροσαρμόζει κατάλληλα και όταν το ίδιο το κρίνει τη στρατηγική του στο πεδίο αυτό, με γνώμονα τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τη δυναμική της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η συνεχής, εσωτερική και εξωτερική, αξιολόγηση της ποιότητας και η παροχή της αρμοδιότητας στην ΑΔΙΠ να διακόπτει τη λειτουργία προγραμμάτων μεταπτυχιακών και διδακτορικών σπουδών, που δεν καλύπτουν προσυμφωνημένους με τα ΑΕΙ όρους ποιότητας, μπορούν να διασφαλίσουν την υψηλή ποιότητα των σπουδών δεύτερου και τρίτου κύκλου.

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι αν το εν λόγω νομοσχέδιο ψηφιστεί, τα μεταπτυχιακά προγράμματα στα ελληνικά ΑΕΙ θα συρρικνωθούν δραματικά, ανεξαρτήτως της ποιότητάς τους και της ανταπόκρισής τους σε πραγματικές ανάγκες, ακαδημαϊκές ή της αγοράς εργασίας. Τα ΑΕΙ θα στερηθούν πολύτιμους πόρους, ενώ θέσεις εργασίας επιστημονικού προσωπικού θα μεταφερθούν σε άλλες χώρες.

Δεδομένων των προβλημάτων που δημιουργεί το εν λόγω Νομοσχέδιο, των ερωτημάτων που εγείρονται από το περιεχόμενό του, αλλά και εκείνων σχετικά με τη σκοπιμότητα κατάθεσής του σ’ αυτήν τη χρονική στιγμή, καλούμε την Κυβέρνηση να το αποσύρει αμέσως και να έλθει σε ένα ουσιαστικό και εφ’ όλης της ύλης διάλογο για την Ανώτατη Εκπαίδευση στη χώρα, με στόχο τη βελτίωση του υπάρχοντος νομικού πλαισίου και όχι την κατεδάφιση και αντικατάστασή του από ένα οικοδόμημα φτιαγμένο με φθαρμένα υλικά του μακρινού παρελθόντος.

Αναφορές:

[1]   Το Σχέδιο Νόμου για τα Μεταπτυχιακά- Διδακτορικά σε διαβούλευση. Η διαβούλευση θα ολοκληρωθεί τη Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2016 και ώρα 14:00,  http://www.esos.gr/arthra/46387/shedio-nomoy-gia-ta-metaptyhiaka-didaktorika-se-diavoyleysi

[2] BOLOGNA SEMINAR, DOCTORAL PROGRAMMES FOR THE EUROPEAN KNOWLEDGE SOCIETY, Salzburg, 3-5 February 2005, http://www.eua.be/eua/jsp/en/upload/Salzburg_Report_final.1129817011146.pdf

Κοινοποίηση:

• Γραφείο Πρωθυπουργού της Ελλάδος κυρίου Αλέξη Τσίπρα, Μέγαρο Μαξίμου, Ηρώδου Αττικού 19,  Τ.Κ. 106 74,   ΑΘΗΝΑ.
• Αρχηγό Αξιωματικής Αντιπολίτευσης κύριο Κυριάκο Μητσοτάκη, Πειραιώς 62,  Μοσχάτο 183 46,  proedros@nd.gr
•  Κύριο Δημήτριο Κουτσούμπα, Γ.  Γραμματέα  ΚΕ ΚΚΕ, Λεωφόρος Ιωνίας 145, Νέα Ιωνία ΤΚ 142 31, Αττική
  mailbox@kke.gr
• Κυρία Φώφη Γεννηματά, Πρόεδρο Δημοκρατικής Συμπαράταξης, Χαριλάου Τρικούπη 50, 10680, Αθήνα, pasok@pasok.gr 
• Κύριο Σταύρο Θεοδωράκη,  Πρόεδρο “TO ΠΟΤΑΜΙ”, Σεβαστουπόλεως 22, Αθήνα   info@topotami.gr
• Κύριο Βασίλειο Λεβέντη, Πρόεδρο Ένωσης Κεντρώων, Καρόλου 28, Αθήνα 104 37, athens@antidiaploki.gr  
• Κύριο Πάνο Καμμένο, Πρόεδρο “ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ”, Χαροκόπου 2 & Συγγρού 196,  17671  Καλλιθέα, http://www.anexartitoiellines.gr   
• Κύριο Νικόλαο Φίλη,  Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων,  Ανδρέα Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι,  minister@minedu.gov.gr
• Καθηγήτρια Σία Αναγνωστοπούλου, Αναπληρώτρια Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Ανδρέα Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι,  pgianna@otenet.gr 
• Καθηγητή Κώστα Φωτάκη, Αναπληρωτή Υπουργό Έρευνας και Καινοτομίας, Ανδρέα Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι,  fotakis@iesl.forth.gr
• Καθηγητή Θεοδόση Πελεγρίνη, Υφυπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Ανδρέα Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι,  tpelegr@ppp.uoa.gr
• Καθηγητή Γιάννη Παντή, Γενικό Γραμματέα  Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ανδρέα Παπανδρέου 37, 15180 Μαρούσι,  gengram@minedu.gov.gr
• Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων
• Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής των Ελλήνων
• Τμήμα Παιδείας Κομμάτων του Κοινοβουλίου
• Πρόεδρο  ΑΔΙΠ,   Καθηγήτρια Νικολέτα Χ. Παϊσίδου,  adipsecretariat@hqaa.gr
• Σύνοδο Πρυτάνεων Ελληνικών Πανεπιστημίων, lilnikol@interel.uoa.gr
• Σύνοδο Προέδρων Συμβουλίων Ιδρύματος Ελληνικών Πανεπιστημίων, aleka.choulaki@cs.uoi.gr
• Σύνοδο Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων secretary@synodos-ek.gr
• Διοικούσα Επιτροπή της ΠΟΣΔΕΠ, dioikousaepitropiposdep@googlegroups.com
• Προέδρους Συλλόγων Καθηγητών Ελληνικών Πανεπιστημίων
• Σύνοδο Προέδρων ΤΕΙ, chara@teikoz.gr
• Πρόεδρο ΟΣΕΠ/ΤΕΙ, Καθηγητή Εφαρμογών Απόστολο Κοκκόση, akokkos@teipir.gr
• Πρόεδρο ΕΕΕ, Δρ.  Μαρία Κωνσταντοπούλου, mkonstan@bio.demokritos.gr
• Ομοσπονδίες & Συλλόγους Επιστημονικού, Εργαστηριακού και Διοικητικού Προσωπικού των ΑΕΙ
• ΜΜΕ

 

Δελτίο Τύπου (pdf)