27 Ιουνίου 2021
Τα Πρότυπα Σχολεία είναι σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης, οι οποίες στοχεύουν στην καλλιέργεια και τη διάχυση της ιδέας και των πρακτικών της αριστείας στο εκπαιδευτικό σύστημα.
Δεν πρέπει να συγχέονται με τα Πειραματικά Σχολεία, όπου δοκιμάζονται νέα προγράμματα σπουδών και ωρολόγια προγράμματα, διδακτικά εργαλεία, σχολικά εγχειρίδια και άλλο εκπαιδευτικό υλικό, διδακτικές μέθοδοι, τρόποι διοίκησης και λειτουργίας της σχολικής μονάδας.
Πολύ σύντομα μετά τη συγκρότηση του Κράτους που ακολούθησε την επανάσταση του 1821, με πρωτοβουλίες φωτισμένων προσωπικοτήτων και ευεργετών ιδρύθηκαν τα πρώτα πρότυπα σχολεία (Βαρβάκειο (1860), Ιωνίδειο (1847), Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων (1828)).
Κάποια όμως λειτουργούσαν ήδη από τον δέκατο έβδομο αιώνα στις παροικίες των Ελλήνων, όπως η Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης (1733). Η επίδραση των ελάχιστων αυτών Προτύπων Σχολείων, μέσω των εκατοντάδων χιλιάδων αποφοίτων τους, στην οικονομική, πνευματική και ευρύτερα κοινωνική ανάπτυξη της χώρας είναι αδιαμφισβήτητη.
Συγχρόνως δε η λειτουργία των Προτύπων Σχολείων υπήρξε μια πολύ σημαντική παράμετρος στην αναβάθμιση και συνεχή βελτίωση του λοιπού εκπαιδευτικού συστήματος.
Ο θεσμός του Πρότυπου Σχολείου έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, κάποια από τα οποία είναι:
- Τα Πρότυπα Σχολεία είναι δημόσια σχολεία, που δίνουν την ευκαιρία σε παιδιά με αυξημένες ικανότητες, ανεξάρτητα από την οικονομική επιφάνεια της οικογένειάς τους, να αξιοποιήσουν και να διευρύνουν τις ικανότητές τους, σε μια πορεία προς τη διαρκή αναζήτηση της αριστείας. Υπ’ αυτή την έννοια, τα πρότυπα σχολεία είναι μια απάντηση ενός δημοκρατικού κράτους στην ύπαρξη κάποιων ιδιωτικών σχολείων, που προωθούν ελιτισμό χωρίς αξία.
- Τα Πρότυπα Σχολεία δεν δρουν ανταγωνιστικά με τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία, ούτε απαιτούν ποσοτικά αυξημένους πόρους (υλικούς και ανθρώπινους) σε σχέση με τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία.
- Τα Πρότυπα Σχολεία αποτελούν μια ευκαιρία για δάσκαλους και καθηγητές να αναπτύξουν απεριόριστα τις ιδέες και δεξιότητες που έχουν.
- Η παρουσία των Προτύπων Σχολείων συμβάλλει, μέσω του υγιούς συναγωνισμού και της άμιλλας, στη συνεχή και ουσιαστική βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος συνολικά. Αποτελούν ένα σταθερό και κοντινό παράδειγμα προς μίμηση για τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία.
- Η λειτουργία σωστών Προτύπων Σχολείων δημιουργεί μια διαρκή πίεση βελτίωσης και προς τα ιδιωτικά σχολεία.
Φυσικά, η λειτουργία Πρότυπων Σχολείων δεν αρκεί από μόνη της για την απαιτούμενη συνολική ποιοτική αναβάθμιση του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Η διαδικασία ουσιαστικής και πλήρους αξιολόγησης (εσωτερικής και εξωτερικής) του όλου εκπαιδευτικού συστήματος (δομές, προσωπικό, Υπουργείο Παιδείας, άλλες συναφείς κρατικές & αυτοδιοικητικές υπηρεσίες) θα πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει, να συνδυαστεί με καλά σχεδιασμένη διαδικασία επιμόρφωσης σε πολλά επίπεδα, και να οδηγήσει σε μια κατάσταση συνεχούς διασφάλισης της ποιότητας και διαρκούς αυτοβελτίωσης του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας.
Είναι, λοιπόν, εντελώς απαράδεκτες, αντιδημοκρατικές, υπερσυντηρητικές και παντελώς στερούμενες στοιχειωδώς σοβαρών επιχειρημάτων οι αιτιάσεις κατά του θεσμού των Πρότυπων Σχολείων, που πρόσφατα επανήλθαν στο προσκήνιο με αφορμή την αυριανή έναρξη των εξετάσεων για εισαγωγή στα πρότυπα σχολεία, από τους αμετανόητους και ανεπίδεκτους μαθήσεως υποστηρικτές της ιδέας ότι «η αριστεία είναι ρετσινιά». Ο δε συνδικαλιστικός φορέας των δασκάλων τους, την ώρα που περίπου 13.000 νέες και νέοι προσέρχονται να διαγωνισθούν για μια θέση σε ένα από τα Πρότυπα Σχολεία ανά τη χώρα, αντί να τους διασφαλίσει την ελάχιστη απαιτούμενη ψυχική ηρεμία και πνευματική συγκέντρωση, τους αναγκάζει να προβληματίζονται για την πιθανή εικόνα μιζέριας και κακομοιριάς, που θα κληθούν να διαχειριστούν αύριο το πρωί έξω από τα εξεταστικά κέντρα.
Τι να πει κανείς; Ντροπή και μόνο ντροπή!
Ο Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου
Νικόλαος Μ. Σταυρακάκης,
Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ
