ΘΕΜΑ: Η θέση της ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α για τις Εθνικές Εξετάσεις Διαγνωστικού Χαρακτήρα – “Ελληνική PISA”
Αναμφισβήτητα ή υποχρεωτική εκπαίδευση στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο είναι μια σύνθετη αλλά συγχρόνως απαραίτητη διαδικασία προκειμένου ένας νέος να αποκτήσει τα βασικά εφόδια, δηλαδή μόρφωση, δεξιότητες και αρχές που θα συμβάλλουν στην κοινωνικοποίησή του. Εφόδια απαραίτητα εντέλει για την κοινωνική και επαγγελματική του πορεία ως δημοκρατικού πολίτη.
Η φοίτηση στο Λύκειο, που δεν αποτελεί βαθμίδα υποχρεωτικής εκπαίδευσης, είναι ή θα έπρεπε να είναι, μια πιο απαιτητική διαδικασία με σκοπό την ανάπτυξη ανώτερων γνωστικών ικανοτήτων των μαθητών και δεξιοτήτων εμβάθυνσης στη γνώση και στην κριτική προσέγγιση αυτής. Απώτερος στόχος είναι να προετοιμαστεί ικανοποιητικά κάθε νέος για την ένταξή του, αφενός στον κοινωνικό ιστό και αφετέρου για την πιθανή πορεία του στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Για τους προαναφερόμενους συνοπτικά λόγους, δεδομένου ότι το αξιακό, κοινωνικό, επιστημονικό, τεχνολογικό και επαγγελματικό τοπίο συνεχώς μεταβάλλεται, αλλά και για άλλους λόγους, πολιτικούς ή παιδευτικούς, ευρωπαϊκές δεσμεύσεις ή κοινωνικές επιταγές, η εκάστοτε πολιτεία εφαρμόζει τη δική της εκπαιδευτική πολιτική δια των αντίστοιχων δομών (Π.Ι.-Κ.Ε.Ε-Ι.Ε.Π.) προσδοκώντας αντίστοιχα των παρεμβάσεων αποτελέσματα. Αυτές οι παρεμβάσεις θα γίνονται πάντα, γιατί το εκπαιδευτικό τοπίο είναι πολυπαραμετρικό και δυναμικό. Εξ άλλου δεν έχει βρεθεί, ούτε θα βρεθεί ποτέ το ιδανικό εκπαιδευτικό σύστημα που να μην επιδέχεται αλλαγών ή βελτιώσεων.
Κρίνεται θεμελιώδες όμως μετά από κάθε παρέμβαση να γίνεται μέτρηση των αποτελεσμάτων των παρεμβάσεων με ποιοτικά και ποσοτικά κριτήρια, έτσι ώστε να αξιολογείται η παρέμβαση για να γίνουν οι απαιτούμενες βελτιώσεις και προσαρμογές. Στη χώρα μας δεν έχει γίνει ποτέ τέτοια μέτρηση! Η εκάστοτε κυβερνητική πολιτική φτάνει το πολύ μέχρι τη διατύπωση των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων ή αποδομεί σε σύντομο χρόνο τη μεταρρύθμιση που ο προηγούμενος υπουργός έχει θεσπίσει. Αν δεχτούμε όμως ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες και η συνέπεια στην εφαρμογή τους κρίσιμη, άλλο τόσο κρίνεται απαραίτητη και η μέτρηση των αποτελεσμάτων των παρεμβάσεων στην εκπαίδευση. Ο χαρακτήρας αυτής της μέτρησης δεν πρέπει να περιορίζεται στις προαγωγικές ή απολυτήριες εξετάσεις, ούτε στις εισαγωγικές στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση, τα αποτελέσματα των οποίων άλλωστε, αν και τροφοδοτούν την δημόσια συζήτηση, ποτέ δεν αξιολογήθηκαν υπεύθυνα από την Πολιτεία.
Οι Εθνικές Εξετάσεις Διαγνωστικού Χαρακτήρα [ΕΕΔΧ] αναδεικνύουν το μαθησιακό αποτέλεσμα, δηλαδή το κατά πόσον έχουν γίνει κτήμα του μαθητή βασικά θέματα της μαθησιακής διαδικασίας ούτως ώστε να μπορεί ο μαθητής να εφαρμόσει βασικές γνώσεις ως αυριανός πολίτης στη λήψη αποφάσεων σε πλειάδα θεμάτων.
Για όλους αυτούς τους λόγους πιστεύουμε ότι οι Εθνικές Εξετάσεις Διαγνωστικού Χαρακτήρα που για πρώτη φορά εφαρμόστηκαν στη χώρα μας, θα δώσουν μέγα πλήθος στοιχείων τα οποία θα αναδείξουν πιθανά προβλήματα στα προγράμματα σπουδών, στις εκπαιδευτικές προσεγγίσεις ή στους στόχους του εκπαιδευτικού συστήματος, με απώτερο σκοπό την βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Φυσικά, υπάρχουν και αντίθετες απόψεις που μέχρι στιγμής στηρίζονται σε εικασίες περί του σκοπού των εξετάσεων αυτών. Πολλές φορές γίνονται και αναφορές σε ομάδες εκπαιδευτικών στο εξωτερικό που αντιδρούν επίσης στην εφαρμογή τέτοιων εξετάσεων. Βέβαια, συσκοτίζεται ότι στην πραγματικότητα η συζήτηση στην Ευρώπη μετά από 20 και πλέον έτη εφαρμογής της PISA αφορά στην βελτίωση ή προσαρμογή των εξετάσεων αυτών κι όχι στην απόρριψη ή κατάργησή τους. Νομίζουμε ότι αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση του αποτελέσματος θα υπάρξουν τα πραγματικά στοιχεία που θα πρέπει να αντικαταστήσουν τις εικασίες, αν εξεταστούν υπό το πρίσμα μιας δημιουργικής και καλοπροαίρετης κριτικής. Η άγονη και πάγια επιμονή των εκπαιδευτικών ομοσπονδιών στο «όχι σε όλα» αφενός στηρίζεται σε εικασίες καταστροφικού περιεχομένου για τους πάντες και αφετέρου συντηρεί ένα αντιπαραγωγικό συγκρουσιακό πνεύμα μεταξύ εκπαιδευτικών και Υπουργείου. Δυστυχώς και πάλι με πρόσφατα δημοσιεύματα ηρωοποιούνται εκπαιδευτικοί και σχολεία που δεν συμμετείχαν στην διαδικασία, ενώ θα έπρεπε να επιβραβεύονται σχολεία που αριστεύουν. Όλη αυτή η στείρα αντιπαράθεση το μόνο που κάνει είναι να συντηρεί τα κακώς κείμενα και να δίνει επιπλέον χώρο στην παραπαιδεία. Πριμοδοτώντας έτσι σημαντικά τους μαθητές με υψηλά οικογενειακά εισοδήματα!
Επισημαίνουμε ότι το περιεχόμενο των Εθνικών Εξετάσεων Διαγνωστικού Χαρακτήρα, είναι στη σωστή κατεύθυνση, διότι τα ερωτήματα στοχεύουν στην αποτύπωση γνώσεων και δεξιοτήτων όπως:
- Κατανόηση γραφημάτων, βασικών μαθηματικών όρων όπως ο μέσος όρος, τα ποσοστά, μονάδες μέτρησης, η εκτέλεση μαθηματικών πράξεων
- Κατανόηση κειμένου (συμπεριλαμβανομένων των προθέσεων και στόχων του συγγραφέα), ανάλυση και εξαγωγή λογικών συμπερασμάτων για τους στόχους συγγραφής ενός κειμένου.
- Επίσης, επιχειρείται, άτολμα όμως, η κατανόηση και γνώση της γλώσσας μας σε γραμματικό και συντακτικό επίπεδο -συνολικά δηλαδή εξοικείωση με την δομή της γλώσσας και άρα την δομή της σκέψης.
Επειδή όμως στους μαθητές όλων των βαθμίδων έχει διαπιστωθεί από τους διδάσκοντες μεγάλη αδυναμία στην παραγωγή γραπτού λόγου, γεγονός που αποτελεί το τίμημα της αποπνευματικοποίησης της εποχής μας και της χρησιμοθηρικής προσέγγισης της εκπαίδευσης από την κοινωνία, η επιλογή της ελληνικής Πίζα να εξεταστούν οι μαθητές αποκλειστικά με ερωτήσεις τύπου πολλαπλών επιλογών [“multiple choice”] πιστεύουμε ότι δεν συμβάλλει στη θεραπεία των προβλημάτων λειτουργικού αναλφαβητισμού, που συναντούν οι εκπαιδευτικοί στις τάξεις καθημερινά. Προτείνουμε στο γλωσσικό μάθημα να εμπλουτισθούν οι εξετάσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε να ερευνηθεί σε επόμενες εξετάσεις κατά πόσον οι μαθητές μπορούν να δομήσουν παράγραφο ή κείμενο, να εκφράσουν και να τεκμηριώσουν σκέψεις.
Τέλος, θεωρούμε ότι η θετική συνεισφορά από την διεξαγωγή εξετάσεων διαγνωστικού χαρακτήρα, θα ενισχυθεί περαιτέρω αν συνοδεύεται από τις πιο κάτω ενέργειες:
- Να γίνουν όλες οι απαραίτητες ενέργειες ώστε να διασφαλιστεί το απόρρητο των ονομάτων των μαθητών που συμμετείχαν, όπως των και εκπαιδευτικών των σχολικών μονάδων. Είναι γνωστόν ότι σε κάθε περιοχή της χώρας ισχύουν πολύ διαφορετικές κοινωνικοοικονομικές και μορφωτικές συνθήκες. Εξ άλλου ο σκοπός της διάγνωσης δεν είναι η έστω «φωτογραφική» δημοσίευση ονομάτων, αλλά ο εντοπισμός και η λύση των προβλημάτων.
- Ο κύκλος των επαναλήψεων της διαγνωστικής εξέτασης να μην είναι μικρός, διότι οι όποιες παρεμβάσεις γίνουν θα χρειαστούν μεγάλο χρονικό διάστημα να εμπεδωθούν.
- Να δημοσιεύεται η διαδικασία και η μεθοδολογία επεξεργασίας των αποτελεσμάτων των διαγνωστικών εξετάσεων.
Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου
Καθηγητής Νικόλαος Μ. Σταυρακάκης Δρ. Μιχάλης Καθαράκης
Πρόεδρος Γενικός Γραμματέας
Συνημμένα:
[3] https://www.theguardian.com/education/2014/may/06/oecd-pisa-tests-damaging-education-academics
[4] Προσέφυγε στο Πρωτοδικείο η Κεραμέως για την απεργία κατά τη διάρκεια των εξετάσεων της «Ελληνικής PISA», https://www.iefimerida.gr/ellada/agogi-kerameos-doe-olme-apergia-ellinikis-pisa
